Total Pageviews (Ginumu sinumuang/minintong)

TANTAMAN DI OTOGUANG BOROS KADAZANDUSUN ID TIMPU DUMONTOL

 

TANTAMAN DI OTOGUANG BOROS KADAZANDUSUN ID TIMPU DUMONTOL

(Cabaran yang bakal dihadapi Bahasa Kadazandusun pada masa hadapan)

Tumanud Bagu et.al. (2019), kiwaa piipiro tantaman do Boros Kadazandusun id timpu dumontol. Koiso nopo nga’, tantaman id aspek sistom ija’an kawaawagu. Osiliu o’ tantaman iti tu’ ogumu sub-entik id suang etnik Dusunik. Kopogisuayan diti kopogowit do pomusarahan di misuai. Haro subentik i monorimo pimato “e” sabaagi pimato Boros Kadazandusun om haro ii manahak pomusarahan do pimato “e” nopo nga’ pimato noolos. Mantad dii, sistom kawaawagu diti osiliu do tantaman kumaa Boros Kadazandusun.

    Koduo, id aspek poristilahan. Poristilahan nopo nga’ kitonggungan do momili boros boros i kosudong montok toinsanan dialek Dusunik om posuangon sabaagi istila id Boros Kadazandusun. Apagon do momili isitila diti tu’ tumanud di Pugh-Kitingan (2016), haro 13 kawo boros i pointias id labus kakadaian, koibutan, om kotonobon Sabah miagal ii okito id peta 1.  Poomitanan, isitila "abagos" i kirati do tulun di mingoos id isoiso kalaja. Nung id dialek suai nopo nga’ roitan do "opori." Nung momoguno do istila “opori” diti haro po kagu ii au kotorimo tu’ kirati nogi’ o opori do “manakau”. Haro nogi’ istila i kopogowit rati di miagal do “lamin” om “walai”, “baang” om “bawang”, “tungku” om “rogon”, om ogumu po. Mantad dii, okito do peristilahan nopo nga’ iso tantaman do Boros Kadazandusun id timpu dumontol tu’ haro lobi’ 30 subentik id suang do etnik Dusunik ogumu pisuayan.


Peta 1: Sasadan Booyungan Boros Dusunik

Tadon: Pugh-Kitingan (2016)

    Kotolu, tantaman nopo do Boros Kadazandusun nga’ id aspek status Boros Kadazandusun sabaagi Boros Wagu tu’ au kopio intangan do tulun ginumuan. Id pomusarahan diolo Boros Kadazandusun nopo nga’ au kopio oponsol. Orohian tulun baino do mongilo om momoguno boros di nointutunan om nokoingkawas miagal do boros ingilis, boros sina, om suuusuai po. Mantad dii, molohing nopo do baino nga’ popotosol tangaanak diolo do mingsingilo boros suai gisom adaan om olihuan boros sandad toi ko’ boros tina diolo sondii. Tumanud di Maxsimus Ongkili miagal i okito id gambal 1, agayo tonggungan molohing montok kotilombusan boros tina maya kopomogunaan boros sandad id pibarasan tikid tadau. Goos nopo diti nga’ montok manamong boros sandad moi do au atalub id pomogunan. Id nopo dilaid nga’ ia’on Boros Kadazandusun id labus do timpu pongia’an. Sundung po ingkaa, baino notorimo nodi o’ Boros Kadazandusun sabaagi subjek ii ia’on id suang proses pongia’an om pambalajaran nga’ sabaagi pongia’an boros koduo podii, sundung ii mingsingilo nopo nga’ tinaru Kadadazan om Dusun.

Gambar 1: Suat abal kokomoi tonggungan molohing montok manamong boros KDMR

Tadon: https://bit.ly/3zmKwxf

    Kaapat, tantaman nopo ii otoguang do Boros Kadazandusun id timpu dumontol nga’ okuri tulun tanga’abal kokomoi boros diti sokiro au no atamangan. Kotinanan nopo i momolodi’ kopio do tulun angabaal diti nga’ mantad IPG, UPSI om UMS. Tumanud di Bagu et. al. (2021) iso nopo laang do momolodi’ tulun ii abaal kokomoi boros Kadazanpdusun nga’ maya pinludaan mongingia’ id IPG. Sundung po ingkaa, haro toun dii au maganu o’ IPGM do pogonuan mokiikinobos BKD id IPG miagal ii okito id suat abal digital id gambar 2. Kaantakan diti nopo nga’ kopogowit iso bagas di araat kumaa koburuon Boros Kadazandusun id aspek koposiilan komoiboros, kodolinan om ogumu po tu’ okuri tulun tangaabaal kokomoi kopomoguna’an boros diti. 


Gambar 2: Suat abal kokomoi kopogonuan mokiikinobos BKD id IPG

Tadon: https://bit.ly/3zbFkvR